Çağdaş Dünya'da Savaş: Barışın Gölgesindeki Çatışmalar
TARIH
"Savaşı desteklemek, barış için savaşmak kadar aptalca bir şey yok."
Desmond Tutu
Çağdaş Dünya'da Savaş: Barışın Gölgesindeki Çatışmalar
Bölüm 1
Günümüzde teknolojinin ilerlemesi ve küreselleşmenin artışıyla birlikte, savaşlar dünya gündemini hala etkileyen önemli bir konu. Aslında insanlık tarihinin en başından ''Habil ile Kabil'' savaşından beridir, insanlık adalet ve barış arayışında. İşte tam da bu yüzden ''Anakonu'' savaş! Sanırım bir zaman makinemiz olsa ve bundan 15 bin yıl öncesine bir kapı açıp bir kişiyi günümüze getirsek, şaşırmayacağı tek konu insanların hala savaşıyor olduğu olurdu. Çünkü bilinen dünyanın en başından, günümüze kadar bir dram hikayesi yazılmaya devam ediliyor. Bundan dolayı, bir barış çağına inanmayın, barış getirmek için buradayız yalanlarına da asla kanmayın. İşte tam da bu yüzden, sahte barışa açılan kapının aralanmasıyla birlikte, savaşın modern yüzüne odaklanmak, çağdaş dünyanın karmaşıklığını anlamak için kritik bir nokta haline gelmiştir. Bu yazıda, 21. yüzyılın savaşlarına bir bakış atarak, modern dünyada savaşın dinamiklerini ve etkilerini anlamaya çalışacağız.
1. Savaşın Yeni Yüzü:
Eski zamanlarda savaşın bir kuralı vardı. İnsanlar bir cepheye toplanır, tıpkı mahalle kavgaları gibi birbirlerine saldırır ve kazanan toprağı ele geçirirdi. Ancak modern dünya, geleneksel savaş anlayışını ters yüz etti. Geleneksel savaş anlayışı, devletler arası çatışmalardan çok daha karmaşık bir hal aldı. Artık savaşlar, devletler arası olabileceği gibi, terör örgütleri, siber saldırılar veya iç çatışmalar gibi farklı biçimlerde de ortaya çıkabiliyor. Savaşın tanımı, yıllar içinde evrildikçe, barışın korunması ve çatışmaların çözülmesi zorlu hale geldi. Üstelik artık bir alanı değil, çok geniş coğrafyaları etkileyebiliyor.(Hiroşima ve Nagazaki'ye atılan atom bombalarından beridir bu durum böyle.)
2. Asimetrik Savaşlar ve Terörizm:
Geleneksel ordular arasındaki çatışmaların yanı sıra, terör örgütleri ve asimetrik savaş stratejileri, modern dünyada belirgin bir rol oynuyor. Küresel terör saldırıları, sivil halkı da doğrudan hedef alarak savaşın etkilerini yayıyor. Devletler, bu tür tehditlere karşı nasıl mücadele edeceklerini bulmakta zorlanıyor. Ayrıca bir çok devlet, rakibi olduğu devleti yıpratmak, zayıflatmak için doğrudan bir savaş yapmaktan çekiniyor. Bunun yerine, terör örgütleri desteklenerek, hem silah satışı yapılıyor, hem düşman görülen devlet yıllar içinde hem psikolojik, hem fizyolojik olarak yıpratılıyor. Böylece yıpranan devlet, kendisini yıpratan devlete bağımlı hale geliyor. (Irak, Mısır, Libya, Hindistan vb. en güzel örneklerdendir)
3. Siber Güvenlik ve Bilgi Savaşları:
Teknolojinin hızlı ilerlemesi, cephe savaşı kavramını sanal ortama taşımış gibi görünüyor. Özellikle silah sistemlerinin teknolojik hale gelmesi, hacklenme olasılığını her geçen gün arttırıyor. Artık yeni dünya düzeninde, silahları sabote etmek için doğru kodlar, internet yeterli. Düşman birlik saniyeler içerisinde silahsız kalabilir, hatta silahları kendisine karşı kullanılabilir. Ülkeler arası bilgi savaşları ve siber saldırılar, geleneksel silahlarla yapılan savaşlara yeni bir boyut ekledi. Artık düşmanlar, siber alanda ekonomik, siyasi ve askeri alanlarda saldırılar düzenleyerek ülkelerin güvenliğini tehdit edebiliyor. (Zamanında Türk F16 uçaklarının yazılımının hacklenmesi buna bir örnektir.) Dolayısı ile ülkeler bilinen askeri birliklerine bir yenisini ekliyor. Siber Ordu!
4. İnsan Hakları ve Savaşın İnsan Yüzü:
Modern savaşlar, sadece askeri stratejilerle değil, aynı zamanda insan hakları ihlalleriyle de öne çıkıyor. Sivil halkın doğrudan hedef alınması, göç dalgaları, ve savaş suçları, uluslararası toplumun müdahale çağrılarını beraberinde getiriyor. Savaşın yükü, sadece askeri personel değil, masum insanlar üzerinde de ağır sonuçlar doğuruyor. Günümüz dünyasında buna çok fazla örnek verilebilir. Suriye olayları sonrası Türkiye'ye olan göçler. Halen devam eden İsrail- Filistin savaşında zarar gören siviller... Ancak en kötüsü, buna git gide daha duyarsız hale gelmemiz ve umursamamamız. Sanırım hepimiz yeni savaş düzenine ayak uyduruyoruz.
5. Ekonomik Etkiler ve Küresel Dengeler:
Savaşlar, ekonomik dengeleri değiştirirken, küresel ticaretin ve diplomasinin seyrini etkiliyor. Savaşın getirdiği yıkım, ülkeler arası ilişkileri ve ekonomik süreçleri derinden etkileyerek, uzun vadeli sonuçlara yol açıyor. Örneğin, Rus-Ukrayna savaşları Dünya tahıl ticaretini yerle bir etti. Ayrıca ülkeler doğalgaz kaynaklarından uzak kalınca, Almanya, İngiltere gibi süper güç sayılabilecek ülkelerde bile elektrik sıkıntıları yaşanmaya başladı. Eski Dünya'da savaşlar bulunulan bölgeyi, nispeten çevre bölgeleri etkileyebilirdi. Ancak günümüzde bölgesel savaşlar bile, tüm Dünya ülkelerini etkilemeye ve küresel dengeleri bozmaya yetiyor. Hatta bir ülkenin savaş kelimesini kullanması bile, borsaları sarsabiliyor.
6. Barış Çabaları ve Uluslararası İşbirliği:
Barışın korunması ve savaşların sona erdirilmesi için uluslararası çabalar, modern dünyada önemli bir yer tutuyor. Bir''leş''miş Milletler gibi uluslararası kuruluşlar, çatışma bölgelerinde barışı sağlamak için diplomatik çözümler arıyormuş gibi gözükürken, ülkeler arası işbirliği savaşın engellenmesinde kritik bir rol oynuyor. Ancak özellikle barışı sağlayacak kurum ve kuruluşların savaşı çıkaran devletlerin güdümünde olması barışı daha zor hale getiriyor. Buna en güzel örnek yine maalesef İsrail- Filistin savaşıdır. Savaşı çıkaran devletler, BM'nin çalışmasını veto ettiğinde. çözüm asla oluşmuyor.
Çağdaş dünyada savaş, karmaşık ve çok yönlü bir konu haline geldi. Savaşın etkilerini anlamak ve çözüm yolları bulmak, uluslararası toplumun ortak sorumluluğu haline gelmiştir. Ne yapabilirsek onu yapmalıyız. Bu bir blog yazmak, bir Twitter hikayesi atmak bile olsa. Bir sonraki bölüme kadar, barışın gölgesindeki dünyada kalın.